70 lat Nowej Huty! Kiedyś i dziś. Jak to wszystko się zaczęło?
24 lutego 1949 r. władze komunistyczne podjęły decyzję o umiejscowieniu kombinatu metalurgicznego we wsi Mogiła koło Krakowa. Tak właśnie rozpoczęła się historia Nowej Huty, która w tym roku obchodzi swoje 70-lecie. Dziś to nierozerwalna część Krakowa - dzielnica z bogatą historią, również dzięki swoim mieszkańcom. Ale jak to wszystko się zaczęło? Jak zbudować nowe miasto, zaczynając praktycznie od zera? I jak to się dzieje, że o architekturze Nowej Huty mówi się do dziś na całym świecie a najlepsi projektanci przyjeżdżają tu całymi wycieczkami, by móc ją obejrzeć?
Początki i architektura
Nowa Huta powstała jako miasto zbudowane od podstaw, w północno- wschodniej części Krakowa, na terenach wsi Mogiła. Miał to być nowy dom dla pracowników budującego się w tamtym czasie kombinatu metalurgicznego, czyli słynnej już Huty im. Lenina. Architekci planowali, że w nowym mieście zamieszka nawet do 100 tysięcy mieszkańców! Trzeba ich więc było gdzieś pomieścić i zaprojektować siatkę domów i ulic - tak by mogli zamieszkać
w dogodnych warunkach. Nie trzeba dodawać, że ta rzecz udała się projektantom znakomicie. Miasto Nowa Huta pod Krakowem zaprojektowane zostało przez Tadeusza Ptaszyckiego wraz zespołem architektów z Miastoprojektu. Do zespołu Ptaszyckiego należeli między innymi: Adam Fołtyn, Stefan Golonka, Anna Anlauf, Stanisław Juchnowicz, Janusz Ballenstedt, Marta i Janusz Ingardenowie, Janina Lenczewska, Tadeusz Rembiesa, Bolesław Skrzybalski, Zbigniew Sieradzki, Andrzej i Tadeusz Uniejewski. Jak zakładano w pierwotnym planie - sercem Huty został Plac Centralny z którego "wychodzą" najważniejsze dla dzielnicy arterie. Sama zabudowa jest zwarta, koncentryczna i monumentalna jak przystało na tamten okres w którym budowa Nowej Huty trwała. Rozrzedza się jednak w kierunki Kombinatu, już na osiedla mniejsze i bardziej zaciszne, dogodne do zamieszkania dla ówczesnych pracowników huty. Nie ma chyba bardziej oryginalnego, lepiej rozplanowanego "miasta" w Polsce - z budynkami których architektura nawiązuje do najważniejszych dla architektury epok - renesansu, baroku, klasycyzmy i oczywiście modernizmu. Dziś Nowa Huta kojarzy się większości z jednym - Kombinatem Metalurgicznym, który na przestrzeni lat kilka razy zmieniał swoje nazwy. Od wspomnianej wcześniej Huty im. Lenina, przez Hutę Tadeusza Sendzimira, Ispat Polska Stal SA Odział w Krakowie, Mittal Steel Poland Oddział Kraków aż po teraźniejsze ArcelorMittal Poland Oddział w Krakowie. To jednak myślenie błędne. Nowa Huta może pochwalić się wieloma więcej rzeczami.
Nowa Huta dziś
Nowa Huta jest największą, jeśli chodzi o powierzchnię, dzielnicą Krakowa - zajmuje obszar ponad 65 km kwadratowych. Pod względem mieszkańców zajmuje zaś czwarte miejsce - nowohucian jest ponad 55 tysięcy. Charakteryzuje się też przedostatnim wynikiem jeśli chodzi o gęstość zaludnienia - zaledwie niewiele ponad 840 mieszkańców na 1 metr kwadratowy. Jak widać dobre planowanie architektów sprawdza się w Nowej Hucie do dziś. . Na pewno warto wybrać się na spacer nad urokliwy Zalew Nowohucki, odwiedzić Muzeum PRL-u by albo powspominać dawne czasy. Sprawdzić jak mieszkał Jan Matejko w Krzesławicach i pobuszować po dawnych fortach Twierdzy Kraków. Na koniec zwiedzić Opactwo oo. Cystersów w Mogile i pójść na Kopiec Wandy. Planując zwiedzanie Nowej Huty raczej nie zamkniemy się w jednym dniu. Być może nawet i tygodnia by nie starczyło. W końcu w odwodzie mamy jeszcze spacer po Łąkach Nowohuckich i odwiedziny w kościele św. Maksymiliana Marii Kolbego w Mistrzejowicach - w którym msze święte odprawiał przecież ks. Jerzy Popiełuszko.
Nowa Huta to nie tylko Kombinat. To także ciekawa architektura, zieleń, pomniki, zabytki i historie jej mieszkańców. 70- lecie dzielnicy to doskonała okazja by poznać ją na nowo, lub - jeśli ktoś nie ma o niej pojęcia - poznać ją od podstaw. Satysfakcja gwarantowana! Więcej o programie uroczystości związanych z 70. leciem Nowej Huty i towarzyszących temu wydarzeniu imprezach możecie przeczytać klikając TUTAJ.
Fot. Fokusmedia